Δόμηση και αποδόμηση της περσόνας Ασάνζ
Δήμητρα Αθανασοπούλου



Πώς δομείται μια περσόνα; Κατά πόσο ο κοινωνικός ρόλος που ενδύθηκε ο Τζούλιαν Ασάνζ είναι ίδιος με τον κοινωνικό ρόλο που του αποδόθηκε; Και τι σημαίνει η μιντιακή δόμηση της περσόνας του για τη δυτική δημοκρατία, μια περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας που ο όρος «post-truth» -«μετα-αλήθεια»- περιγράφει την κυρίαρχη συνθήκη στην οποία τα αντικειμενικά γεγονότα έχουν μικρότερη επιρροή στον σχηματισμό της κοινής γνώμης από ό,τι η επίκληση στο συναίσθημα ή στις προσωπικές πεποιθήσεις;

Ο ιδρυτής των WikiLeaks κινδυνεύει να πεθάνει μέσα στη βρετανική φυλακή υψίστης ασφαλείας Belmarsh στο νοτιοανατολικό Λονδίνο εάν δεν υποβληθεί σε ιατρική θεραπεία, όπως υποστήριξαν περισσότεροι από 60 γιατροί σε ανοιχτή επιστολή τους, προτείνοντας τη μεταφορά του Αυστραλιανού ακτιβιστή σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο.

Ποιος θέλει έναν «μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος» νεκρό και ποιος τον προτιμά θαμμένο ζωντανό μέσα σε ένα κελί; Για ποιους λόγους η «υπόθεση Ασάνζ» συνιστά απειλή για την ελευθερία του λόγου; Και κυρίως γιατί οφείλουμε να διαχωρίσουμε το φαινόμενο Ασάνζ από το πρόσωπο Τζούλιαν;

Προτού αναλύσουμε την πολιτική σημασία της «περίπτωσης Ασάνζ», επιβάλλεται να καταδυθούμε στον ψυχισμό του Τζούλιαν, ο οποίος από τα εφηβικά του χρόνια βάλθηκε να αποκαλύπτει μανιακά την αλήθεια.

Στα άδυτα του μυαλού του Τζούλιαν

Εχει χυθεί πολύ μελάνι για τις ρίζες της εμμονής του Τζούλιαν Ασάνζ να φέρνει στο φως ένοχα μυστικά. Οι απαντήσεις της «μανίας» του Αυστραλού ακτιβιστή βρίσκονται σε αυτό που οι ψυχαναλυτές αποκαλούν «οικογενειακό του μυθιστόρημα». Σε αυτή την περίπτωση, πίσω από το «σύμπτωμα Ασάνζ» κρύβεται η νομαδική ζωή που αναγκάστηκε να ζήσει ο μικρός Τζούλιαν.

Σύμφωνα με την ανεπίσημη βιογραφία του «Julian Assange: The Unauthorised Autobiography», ο Τζούλιαν μεγάλωσε με τη μητέρα του, η οποία συμβίωνε με συντρόφους γεμάτους μυστικά με αποτέλεσμα η μονογονεϊκή οικογένεια να αλλάζει διαρκώς συντεταγμένες. Μέχρι τα 16 του χρόνια έμελλε να αλλάξει 37 σχολεία και 30 πόλεις.

Στην προεφηβική ηλικία, ωστόσο, γεννιέται μια «ασυγκράτητη επιθυμία» για την αποκάλυψη της αλήθειας, λίγο μετά αφού ανακαλύπτει πως ο τότε σύντροφος της μητέρας του κυκλοφορούσε με ένα πορτοφόλι με πιστωτικές κάρτες σε διαφορετικά ονοματεπώνυμα.

Λίγο αργότερα, δημιουργεί την πρώτη ομάδα χάκινγκ. Η συνεχής αλλαγή διευθύνσεων της οικογένειάς του εντείνει την ανάγκη του για «διαρροές». Ο νομαδισμός και οι «κακές συμβιώσεις» της μητέρας του επιδρούν ανεπανόρθωτα στον ψυχισμό του. Ο Τζούλιαν είναι πάντα καχύποπτος απέναντι στους άλλους.

Αρκετές φορές, αισθάνεται πως διώκεται από τους ανθρώπους που μπαίνουν στη ζωή του, όπως διωκόταν από τους συντρόφους της μητέρας του. Μοναδικό του καταφύγιο; Οι υπολογιστές. Ξεκινά σπουδές προγραμματισμού στο Πανεπιστήμιο Central Queensland και στη συνέχεια εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Δεν ολοκληρώνει κανένα πρόγραμμα σπουδών, αλλά συνεχίζει να ζει και να ανασαίνει μέσα στο σύμπαν των δικτύων.

Παρ' όλο που αποκτά έναν γιο σε νεαρή ηλικία, δεν ασχολείται με την ανατροφή του και ονειρεύεται –όπως ομολογεί αργότερα– «έναν μικρό Τζούλιαν σε κάθε ήπειρο». Βιώνει την πρώτη εμπειρία «αστυνομικής σύλληψης» στα 20 του χρόνια, όταν αποπειράται να εισβάλει στο δίκτυο της εταιρείας τηλεπικοινωνιών Nortel. Εκτοτε κατηγορείται αναρίθμητες φορές για χάκινγκ. Το όνειρό του παραμένει, πάντα, μια ανεξάρτητη πλατφόρμα με στόχο την αποσταθεροποίηση των συστημάτων. Και το πραγματοποιεί.

Η ιστορία του είναι γνωστή. Το 2006 ιδρύει τα WikiLeaks και οι αποκαλύψεις απόρρητων εγγράφων κυβερνήσεων και ιδιωτών αρχίζουν να σπέρνουν τον φόβο. Με αποκορύφωμα το 2010, όταν δίνει στη δημοσιότητα περισσότερα από 91.000 έγγραφα, κατά κύριο λόγο στρατιωτικές αναφορές της Ουάσινγκτον για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Ακολουθούν αποκαλύψεις για τα εγκλήματα πολέμου στο Ιράκ και την πραγματικότητα του Γκουαντάναμο.

Το 2012 αναγκάζεται να εγκλωβιστεί μέσα στην πρεσβεία του Εκουαδόρ, αφού το 2011 το Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου αποφασίζει την έκδοσή του στη Σουηδία για να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες για βιασμό. Διαμένει εκεί μέχρι την άνοιξη του 2019, οπότε η κυβέρνηση του Ισημερινού αίρει το άσυλο που του παρείχε.

Εκτοτε βρίσκεται στις βρετανικές αρχές υψίστης ασφαλείας και αντιμετωπίζει ποινή κάθειρξης 175 ετών σε περίπτωση που εκδοθεί, δικαστεί και καταδικαστεί στις ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών τα WikiLeaks δεν σταματούν να δημοσιεύουν απόρρητα έγγραφα μεταξύ άλλων για την αμερικανική κατασκοπία.

Είναι σαφές πως ο Τζούλιαν δεν παύει να αναζητά και να βλέπει παντού συνωμοσίες – ψυχικό στάτους που δεν μπορεί να αποβάλει ύστερα από σχεδόν μισό αιώνα ζωής. Το πραγματικό ερώτημα όμως σχετικά με την «υπόθεση Ασάνζ» δεν αφορά τον ίδιο τον «Ανθρωπο που πούλησε τον κόσμο» –τίτλος ταινίας– αλλά τον τρόπο με τον οποίο η παγκόσμια καθεστηκυία τάξη «πούλησε» τον ίδιο.
Το «σύμπτωμα» εκφυλισμού της δυτικής ελευθερίας

Ποιος φοβάται τον Τζούλιαν Ασάνζ; Για ποιο λόγο η Σουηδία αποφάσισε μόλις πριν από λίγες ημέρες να μην προχωρήσει σε περαιτέρω έρευνα για τις κατηγορίες βιασμού εις βάρους του ιδρυτή των WikiLeaks; Το κλείσιμο της υπόθεσης «σεξουαλικών επιθέσεων» συμπίπτει χρονικά με τον αγώνα του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος να μην εκδοθεί στις ΗΠΑ με την κατηγορία της κατασκοπίας και του χακαρίσματος των κυβερνητικών υπολογιστών.

Είχε προηγηθεί η αφαίρεση της ασυλίας του από το Εκουαδόρ με πρόσχημα τη ναρκισσιστική του προσωπικότητα και τη σκανδαλώδη συμπεριφορά του. Κανένας δεν μοιάζει να συγχωρεί στον Ασάνζ την ανάδειξή του σε σύμβολο της απόλυτης ελευθερίας του λόγου, γιατί όλοι ξέρουν πως θα μπορούσαν να είναι τα «επόμενα θύματα των διαρροών».

Είτε είναι στρατιώτης της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είτε του Κρεμλίνου –όπως έχει κατηγορηθεί από τους επικριτές του– ο Ασάνζ εγγράφεται στην παγκόσμια ιστορία ως «μανιακός της απόλυτης διαφάνειας». Και κανείς δεν το αντέχει αυτό. Γιατί οι δημοκρατίες, οι οποίες θα έπρεπε να στηρίζονται στη διαφάνεια, είναι γεμάτες μυστικά και απόρρητα που υπονομεύουν την ίδια τη φύση της δημοκρατίας.

Ετσι, τα «δημοκρατικά κράτη» δεν μπορούν παρά να σπεύσουν να κατασκευάσουν μια βολική περσόνα για όποιον ενσαρκώνει απειλή για τη διαιώνισή τους. Και αφού τη δομήσουν, δεν έχουν παρά να την «επικοινωνήσουν» προς τα έξω και εν συνεχεία να λάβουν τα μέτρα τους... βάζοντας τον «υπόδικο» σε ένα κελί ή τάφο.