Χ. ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ: ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗ COP 15

Τοποθέτηση της Χ. Καφαντάρη στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου για την Κύρωση της Συμφωνίας για τη διατήρηση των αποδημητικών υδρόβιων πτηνών Αφρικής και Ευρασίας (AEWA)» και την  «Κύρωση της Συμφωνίας για τη διατήρηση των κητωδών του Εύξεινου Πόντου, της Μεσογείου και της παρακείμενης περιοχής του Ατλαντικού,


ΧΑΡΟΥΛΑ ( ΧΑΡΑ) ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ: 

Εύχομαι καλή χρονιά, υγεία, προκοπή και καλύτερες μέρες για την πατρίδα μας . Έρχομαι τώρα, στη συζήτηση των δύο Σχεδίων νόμου που αφορούν Κυρώσεις Διεθνών Συμβάσεων. Ξεκινώντας όμως θα ήθελα να πω δυο λόγια για την cop 15 για τη βιοποικιλότητα. Πρόσφατα, στο Μόντρεαλ του Καναδά έγινε η 15η cop για τη βιοποικιλότητα,  όλα βέβαια μέσα στο πλαίσιο της διακυβερνητικής για το κλίμα του ΟΗΕ . Η κλιματική αλλαγή  η οποία πλέον είναι κρίση όπως λέμε είναι ένα μείζον παγκόσμιο ζήτημα, έχει τρομερές συνέπειες στη βιοποικιλότητα αλλά και η απώλεια της βιοποικιλότητας, εντείνει συγχρόνως την επέλαση της κλιματικής αλλαγής. Άρα λοιπόν, αυτά τα δύο συνδέονται. Αν σκεφτούμε ότι κινδυνεύουν να χαθούν γύρω στα 1 εκατομμύρια είδη κάθε χρόνο στην Ασία καταλαβαίνουμε τη σημασία δράσης για προστασία και ενδυνάμωση της βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. 
Το πλαίσιο που αποφασίστηκε στην cop 15 περιλαμβάνει ένα σχέδιο δράσης μέχρι το 2030 παγκόσμια δράση για υλοποίηση στόχων υλοποίηση συμφωνιών του Κούμινγκ- Μόντρεαλ. Το Κούμινγκ έγινε πρόπερσι και το Μόντρεαλ τώρα, γι αυτό λέγεται Συμφωνία και αφορούσε το ίδιο θέμα τη βιοποικιλότητα. Ιδιαίτερης σημασίας, δε δίνεται, στην προστασία παράκτιων εσωτερικών υδάτων και χερσαίων περιοχών όπως επίσης και αποκατάστασης χερσαίων παράκτιων υδάτινων οικοσυστημάτων κατά 30%. 
Η Συμφωνία αυτή προβλέπει, χρηματοδότηση και αντίστοιχους μηχανισμούς μέχρι το 2030. Όμως αυτό που είναι σοβαρό θέμα, είναι η υποχρεωτικότητα για τη λήψη των συγκεκριμένων μέτρων κάτι το οποίο δεν υπάρχει ακόμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έγκαιρα έχει επισημάνει την ανάγκη δράσης για τη βιοποικιλότητα. Δεκαετία βιοποικιλότητας διανύουμε μέχρι το 2030 και  30% νομική προστασία θαλάσσιων περιοχών. Αυστηρή προστασία τουλάχιστον του ενός τρίτου των προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και βέβαια αποτελεσματική διαχείριση προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών γενικότερα. Επέκταση και αύξηση της συνοχής, μεταξύ περιοχών NATURA και εθνικά προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών. Αυστηρή προστασία, ιδιαίτερα εκεί που υπάρχει υψηλή αξία βιοποικιλότητας, σημαντικές περιοχές ενδιαίτησης ωοτοκίας και σημαντικές περιοχές που κινδυνεύουν από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής,  ορισμός σαφών στόχων και μέτρων προστασίας .
Η γεωμορφολογία της χώρας μας, ο πλούτος των ενδιαιτημάτων και των ειδών που διαβιούν σε αυτή, την αναδεικνύουν ένα σημαντικό Διεθνή Εταίρο, για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη. Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα; Από το 2019, που εξελέγη η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, στο κομμάτι αυτό έχουμε. Κύρια, το νόμο του κυρίου Χατζηδάκη. Μιλάμε για το 4685 του 20, που αφορά υποβάθμιση προστασίας συγκεκριμένων περιοχών και προστατευόμενων, κατάργηση των Φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ουσιαστικά με δημιουργία ενός κεντρικού οργάνου στο Υπουργείο. Μιλάω για το ΦΥΠΕΚΑ και έχουμε αναφερθεί πολλές φορές,  δεν θα επανέλθω και βέβαια νόμο, από το Υπουργείο ανάπτυξης των 4782 του 2011, ο οποίος νόμος, ορίζει και υπό περιοχές, όρος άκρως αντιεπιστημονικός, μέσα σε περιοχές προστασίας, όπου μπορούν να υπάρχουν και βαριές δραστηριότητες. Θα τα πούμε βέβαια και παρακάτω. 
Έρχομαι  τώρα, στις δύο συμβάσεις ξεκινώντας από την πρώτη συμφωνία, για διατήρηση αποδημητικών υδρόβιων πτηνών Αφρικής και Ευρασίας. Το εν λόγω σχέδιο νόμου ήταν ήδη έτοιμο το 2019, από την προηγούμενη διοίκηση του ΥΠΕΝ. Ωστόσο για λόγους που δεν ξέρουμε, αυτή η κύρωση που συζητάμε σήμερα έρχεται τριάμισι χρόνια περίπου μετά. Οι περιοχές, τις οποίες αφορά η Σύμβαση είναι κυρίως περιοχές ενταγμένες στο Nature 2000, για τις οποίες απαιτείται σοβαρή διαχείριση και προστασία εκ μέρους της πολιτείας. 
Το ίδιο επίπεδο προστασίας απαιτεί και η παρούσα συμφωνία. Το ΥΠΕΝ, από την αρχή της θητείας της Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, οδηγεί τις περιοχές αυτές, σε σταδιακή υποβάθμιση έως εξαφάνιση, με νομοθετικές ρυθμίσεις, που μόνο στόχο έχουν όπως φαίνεται εκ των πραγμάτων, μείωση του βαθμού προστασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η τεράστια καθυστέρηση, όσον αφορά στις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες και τα π. Δ για τις περιοχές του δικτύου Nature 2000. 
Κορυφαίο παράδειγμα υποβάθμισης περιοχών  Nature, είναι το άρθρο 218 του 4782 του 21. Νόμου, όπου αναφέρθηκα και πριν, όπου οι περιοχές μπορούν, να κόβονται σε τμήματα με αρμοδιότητα Υπουργείο Ανάπτυξης και αντί, για σχεδιασμό προστασίας πολύτιμης και μοναδικής βιοποικιλότητας, να έχουμε σχεδιασμό επενδύσεων. Ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες και εκπόνηση σχεδίων π. Δ έχει ξεκινήσει το 19, ναρκοθετήθηκαν με το 4685 του 20 και μέχρι στιγμής, βγαίνουν σταδιακά σε διαβούλευση, μετά ξεχνιούνταιχωρίς να υπάρχει ένας συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας έκδοσης των σχετικών σχεδίων διαχείρισης και των σχετικών π. Δ. 
Με την εν λόγω, προς κύρωση Συμφωνία, προβλέπεται​ δημιουργία ταμείου, με εισφορές των μερών ή από άλλη πηγή με σκοπό τη χρηματοδότηση της παρακολούθησης της έρευνας εκπαίδευσης, καθώς και έργων που σχετίζονται με τη διατήρηση, συμπεριλαμβανομένης προστασίας, διαχείρισης απόδημων υδρόβιων πτηνών. 
Επίσης, προβλέπεται συγκρότηση Τεχνικής Επιτροπής, που παρέχει επιστημονικές και τεχνικές συμβουλευτικές υπηρεσίες και πληροφορίες, στη σύνοδο των μερών και μέσω της γραμματείας της συμφωνίας τα μέρη. Προβαίνει σε εισηγήσεις, προς τη Σύνοδο των μερών, σχετικά με το σχέδιο δράσης, την εφαρμογή της παρούσας συμφωνίας, την περαιτέρω έρευνα πρέπει να διεξαχθεί. Προπαρασκευάζει, για κάθε τακτική Συνεδρίαση της Συνόδου των μερών, έκθεση, για δραστηριότητες η οποία έκθεση, υποβάλλεται στη Γραμματεία της συμφωνίας. Επίσης, περιλαμβάνονται Δομικά μέτρα, με στόχο τη διατήρηση των ειδών. Προβλέπεται κατάρτιση σχεδίων δράσης, για μεμονωμένα ήδη, μέτρα έκτακτης ανάγκης, μέτρα διαχείρισης ανθρώπινων δραστηριοτήτων κ.λπ. 
Έρχομαι τώρα στη δεύτερη Κύρωση, που αφορά τη διατήρηση και τψν κητωδών Εύξεινου Πόντου, Μεσογείου, παρακείμενης περιοχής Ατλαντικού. Αυτό το σχέδιο νόμου για την κύρωση ήταν έτοιμο από το 19, έρχεται βέβαια  από την Κυβέρνηση, τώρα μετά από 3,5 χρόνια ουσιαστικά καθυστέρηση. 
Tα θαλάσσια θηλαστικά, στα οποία περιλαμβάνονται τα κητώδη, περιλαμβάνονται στο κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδος και αναγνωρίζονται ως απειλούμενα και εθνικά σημαντικά είδη. Ένας αριθμός νομοθετικών κειμένων στοχεύει στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, στη διατήρηση των αλιευμάτων και στην προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας και πανίδας. Αναφέρεται στο σχέδιο σύμβασης. Εντούτοις, η εφαρμογή και επιβολή της νομοθεσίας αποτελεί προς το παρόν, ειδικά για τη χώρα μας, μια ουτοπία. Η όποια θεωρητική προστασία μέχρι σήμερα υπάρχει στα χαρτιά.
 Αν και το δίκτυο Natura 2000 επεκτάθηκε το 2018, γιατί ήταν ιδιαίτερα ελλιπές σε ότι αφορά την αναγνώριση των θαλάσσιων περιοχών που χρήζουν προστασίας, μέχρι τότε κάλυπτε μόλις το 6,12% των εθνικών χωρικών μας υδάτων και κυρίως παράκτιες περιοχές και τώρα καλύπτει γύρω στο 20%. Παρόλα αυτά δεν είναι σίγουρο ότι καλύπτονται οι δρόμοι μετανάστευσης και μετακίνησης των κητωδών. 
Επιπροσθέτως, για τις περιοχές που εντάχθηκαν στο δίκτυο το ‘18, δεν έχουν εκπονηθεί ακόμα σχέδια διαχείρισης. Αναφέρομαι εδώ στην οικολογική σημασία της ελληνικής τάφρου για την επιβίωση των κητωδών, η οποία έχει αναγνωριστεί διεθνώς. Ωστόσο, μέχρι σήμερα μόνο ένα μικρό τμήμα της περιοχής αποτελεί μέρος του δικτύου Natura 2000, το οποίο τα κητώδη, όχι μόνο έχουν περιορισμένη παρουσία, αλλά και ανεπαρκή προστασία. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν έχει ανταποκριθεί επαρκώς στην εφαρμογή υποχρεώσεων της, ώστε οι προστατευόμενες περιοχές να μην είναι μόνο στα χαρτιά. 
Από όλες τις ρυθμίσεις προστασίας απουσιάζει η θεσμοθέτηση των παραβάσεων, παρανομιών και των συνακόλουθων ποινών και προστίμων, καθώς και ένα οργανωμένο εκπαιδευμένο σώμα που θα παρακολουθεί, ας το πούμε σώμα «αστυνόμευσης». Η χώρα μας έχει και την ευθύνη και την ευκαιρία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και της γεωμορφολογίας, να αναδείξει και να αναγνωρίσει την ανατολική Μεσόγειο και την ελληνική τάφρο ειδικότερα περιοχή υψηλής σημασίας για το θαλάσσιο πλούτο και τους πληθυσμούς των κητωδών. Τα κητώδη αντιμετωπίζουν μια σειρά άμεσων και σοβαρών απειλών, με τις κυριότερες να είναι οι συγκρούσεις με πλοία, η υπεραλίευση, η υποβάθμιση των οικοτόπων τους, η πλαστική ρύπανση, αλλά και οι ναυτικές ασκήσεις. Σχετικά δε με τις συνέπειες από σεισμικές έρευνες που γίνονται, υπενθυμίζουμε, πολλά από τα στοιχεία που σχετίζονται με τη σύμβαση είχαν εισαχθεί επί ΣΥΡΙΖΑ στις ΜΠΕ, της έρευνας υδρογονανθράκων, αλλά σήμερα παραμένουν πολλά ερωτηματικά σχετικά με την εφαρμογή και την αξιοπιστία του ΥΠΕΝ. 
Εσείς, κύριε Υπουργέ, δηλώνατε στη Βουλή ότι θα υπάρχει αυστηρή περιβαλλοντική επιτήρηση, αλλά οι επιλογές και οι πράξεις για άλλη μια φορά τρέχουν πίσω από τα προβλήματα να τα καλύψουν και να χρησιμοποιήσουν το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, λυπάμαι αλλά επικοινωνιακά. Υπάρχει πλήρης αδιαφάνεια όσον αφορά στην πληροφόρηση για την υλοποίηση των περιβαλλοντικών όρων που περιγράφονται στις ΜΠΕ και το ΥΠΕΝ προσπαθεί να καλύψει τα κενά μόνο μετά από δικές μας παρεμβάσεις, αφού όπως προέκυψε και από κοινοβουλευτικό μας έλεγχο που έγινε σχετικά με εκβρασμούς κητωδών τον Φλεβάρη του ’22, πως ούτε έλεγχος υπάρχει εκ μέρους του ΥΠΕΝ ούτε διαφάνεια στις ενέργειες της ΔΕΔΔΗΕ, την παλιά ΔΕΗ δηλαδή, κατά τις διαδικασίες σεισμικών ερευνών στο Ιόνιο. Την ίδια διαφάνεια διαπιστώνουμε και στις περιπτώσεις ερευνών στα ανοιχτά της Κρήτης. 
Το πρόγραμμα παρακολούθησης υλοποιείται εκ των υστέρων και μόνο κατόπιν ερωτήσεων δικών μας, κοινοβουλευτικά. Σημειώνεται δε ότι βασικός ρόλος της ΕΔΕΥΕΠ είναι να εποπτεύει την όλη διαδικασία. Οι εξηγήσεις που δίνουν κατά καιρούς με τα δελτία τύπου δεν είναι επαρκείς. Το γεγονός ότι ερχόμαστε στη Βουλή και ζητάμε τεχνικές πληροφορίες αποδεικνύει ότι δεν γίνονται όλα με την προσήκουσα διαφάνεια. 
Προτάσεις. Υπάρχει ανάγκη αναγνώρισης θαλάσσιων διαδρομών μετανάστευσης μετακίνησης κητωδών και λήψη μέτρων προστασίας σε θαλάσσιες περιοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι τα τελευταία χρόνια το 50% των εκβρασμένων φυσητήρων έχει συγκρουστεί με πλοία, ενώ παράλληλα σημειώθηκαν μαζικοί θάνατοι  ζιφιών που έχουν προκληθεί και από ναυτικές ασκήσεις και εκβράστηκαν.
Η σχέση της προστασίας των κητωδών από την αλιευτική δραστηριότητα, έχει να κάνει κυρίως με το γεγονός, ότι οι αλιείς δεν θεωρούν τα κητώδη  ανταγωνιστές τους στην αλιεία όσο καταστροφής αλιευτικών εργαλείων. Πολλές καταγγελίες και παράπονα υπάρχουν παράκτιων αλιέων, που έχουν να κάνουν με καταστροφή διχτυών από διάφορα είδη κητωδών και πολλές αναφορές έχουν γίνει αντίστοιχα στην υπηρεσία αλιείας στη γενική διεύθυνση αλιείας από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.    Έρευνες βιολογικών τμημάτων πανεπιστημίων και αρμόδιων ινστιτούτων, έχουν καταγράψει τις θαλάσσιες περιοχές και τις συχνότητες των καταστροφών στα αλιευτικά δίκτυα, που τα δεδομένα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε μία αντικειμενική αποτίμηση ζημιών. Άρα, η υποστήριξη των αλιέων είναι σημαντική. 
Η αξιοπιστία της χώρας μας έναντι διεθνών συνεταίρων της σε Διεθνείς Συμβάσεις προστασίας του περιβάλλοντος και ειδικά στην προκειμένη περίπτωση των κητωδών, είναι η αποτελεσματική οργάνωση και υποδομή κρατικού μηχανισμού, η στελέχωση υπηρεσιών σχετικά και στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και στο Λιμενικό Σώμα, ούτως ώστε, με προσλήψεις αντίστοιχων επιστημόνων ειδικών, θα πρέπει να εκπονηθεί ένας εύχρηστος κώδικας για τις διοικητικές και ποινικές παραβάσεις που σχετίζονται με τα προστατευόμενα είδη και τις περιοχές.
 Κλείνω, κύριε Πρόεδρε και ευχαριστώ για το χρόνο, έχουμε επανειλημμένα κάνει ερωτήσεις κοινοβουλευτικά απευθυνόμενοι στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχετικά με τις συμβάσεις και κύρωση συμβάσεων, οι οποίες έπρεπε ήδη να έχουν προχωρήσει, συμβάσεις που έχουν σχέση με το πρωτόκολλο της Βαρκελώνης και με τα πρωτόκολλα της Σύμβασης της Βαρκελώνης και για τη βιοποικιλότητα και για τις υπεράκτιες δραστηριότητες και για την ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιων ζωνών. Η τελευταία απάντηση που έχουμε πάρει από το Υπουργείο και βλέπουμε εδώ ότι δεν έρχονται σήμερα προς Κύρωση, σχετικά με την Κύρωση του Πρωτοκόλλου για την ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιων ζωνών, ότι έχει ολοκληρωθεί, έχει εισαχθεί στη γενική γραμματεία νομικών και κοινοβουλευτικών θεμάτων της Προεδρίας της Κυβέρνησης, αλλά δεν έχει έρθει ακόμα Συμφωνία εδώ για Κύρωση στη Βουλή. Αυτά που σας λέω είναι από την απάντηση που πήραμε από το Υπουργείο. 
Επίσης, κυρωτικό νομοσχέδιο, με εκτιμώμενο χρόνο ολοκλήρωσης και εισαγωγή στη γενική γραμματεία νομικών και κοινοβουλευτικών θεμάτων της Προεδρίας μέχρι το τέλος του έτους ,δηλαδή, μέχρι το τέλος του 2022, το έχουμε περάσει, είναι, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης, η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου, η Κύρωση του Πρωτοκόλλου, δηλαδή, για τις ειδικά προστατευόμενες περιοχές. Αυτό, μας είπατε μέχρι τέλους του έτους, δεν έχει έρθει ακόμα. Για δε άλλα κομμάτια από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης, η απάντησή σας είναι, ότι εντός του πρώτου διμήνου του 2023. Τα περιμένουμε, κύριε Υπουργέ, αλλά ήρθαν οι εν λόγω Συμβάσεις για Κύρωση, αλλά τα συγκεκριμένα που αφορούν το Πρωτόκολλο, δεν έχουν έρθει ακόμη, αν και είχατε δεσμευτεί για κάποια μέχρι το τέλος του χρόνου.

Ακολουθεί ο σύνδεσμος: https://www.youtube.com/watch?v=P_RDrZdWLCY 

Με εκτίμηση

Το Γραφείο Τύπου

Χαρά Καφαντάρη