Αφιερωμένο στον Γιάννη Μαρκόπουλο

Posted on 16 Φεβρουαρίου 2022
by Ιωάννα Πανούτσου

• σάτιρα
  
• τραγούδι
  
• Γιάννης Μαρκόπουλος
  
• Παύλος σιδηροπουλος
  
• Τούμπου Τούμπου ζα
  
• ακατανόητοι στίχοι
  
• ιστορία πίσω από τις νότες
  
• λογοκρισία
  
• μεταπολίτευση
  
• μουσική
  

• Η ιστορία πίσω από τις νότες
  

Αν ακούσατε το τραγούδι από την κυκλοφορία του αλλά δεν καταλάβατε ποτέ το νόημα του, αν σας το έμαθαν οι γονείς σας και το έχετε στο νου σας σαν «χαριτωμένο παιδικό» (ανήκουμε στην ίδια κατηγορία!), αν έστω και μια φορά το τραγουδήσατε ανέμελα, αν τέλος δεν έχετε ιδέα για το τι είναι το Τούμπου Τούμπου Ζα, ελάτε να ρίξουμε λίγο φως στην ιστορία αυτής της «ακαταλαβίστικης» ιστορίας!
Το σατιρικό τραγούδι στην Ελλάδα έχει μία διαχρονική παρουσία. Η πρώτη δεκαετία της μεταπολίτευσης μπορεί εύκολα να βαπτιστεί « η χρυσή του εποχή». Απόλυτα λογικό, αν σκεφτούμε ότι με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, η σκληρή λογοκρισία και ο φόβος της επταετίας σιγά σιγά αποσύρονταν για να δώσουν τη θέση τους στην ελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση. Οι καλλιτέχνες είχαν πολλά να πουν και δεν θα έχαναν την ευκαιρία να σατιρίσουν με νότες και στίχους, όσα δεν τους επιτράπηκαν τα προηγούμενα 7 χρόνια.
Έτσι τη δεκαετία που ακολούθησε, (1974 – 1984) κυκλοφόρησαν αρκετά σατιρικά τραγούδια, όλα με πολύ χιούμορ και πανέξυπνους στίχους. Ωστόσο, η λογοκρισία συνέχιζε να παραμονεύει και οι συνθέτες έπρεπε να “καλύπτουν” ονόματα και καταστάσεις, για αυτό και πολλά από εκείνα τα τραγούδια, μοιάζει να μην βγάζουν ιδιαίτερο νόημα. Ένα από τα διαμαντάκια εκείνης της περιόδου, ήταν το δημοφιλές “Τούμπου τούμπου ζα”.


Κυκλοφόρησε το 1975 σε στίχους και μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου και συγκαταλέχθηκε στον δίσκο του “Ανεξάρτητα”. Το τραγούδι αποτελεί μια ηθογραφία του τότε σύγχρονου Νεοέλληνα, ενώ στους στίχους του διακρίνονται σαφείς πολιτικές τοποθετήσεις: “μπροστά πηγαίνει ο αρχηγός και πίσω του οι σκύλοι”! Η πρώτη εκτέλεση έγινε από τους Λάκη Χαλκιά και Παύλο Σιδηρόπουλο, ενώ αργότερα το ερμήνευσαν και οι Κώστας Βουτσάς και Γιώργος Μαρίνος.
Εδώ δεν έχει σύνορα
δεν έχει καλοσύνη
μπροστά πηγαίνει ο αρχηγός
και πίσω του οι σκύλοι
Τραπέζι πεντακάθαρο
λεφτά, χαρτιά και τσόχα
κρατάς τη μύτη σου μακριά
να μη σε πάρει η μπόχα

Α καπού κουλουκουπού κουλουκουπού κουλουκουπά…
Τούμπου τούμπου ζα, τούμπου μάγοι
θα μας ψήσουν οι ανθρωποφάγοι
τούμπου τούμπου ζα, τούμπου ζίτσου
στο καζάνι κι η μαμά του Κίτσου
Τούμπου τούμπου και τα μπου
φάγαν τη γριά, ντου ντου
ντούμπου ντούμπου ντούμπου και μπα μπου πέσαν όλα τα ταμπού

Εγύριζα όλη τη γη
με ένα αεροπλάνο
μοντέλο απ’ την κατοχή
που `χε φωνή σοπράνο
Σ’ ένα σταθμό μου είπανε
όλη την ιστορία
στη ζούγκλα πως χαθήκατε
σας φάγαν τα θηρία

Εκείνο που δε μάθατε
κι οι μαύροι εγελάγαν
είναι γιατί ψοφήσανε
τα ζώα που σας φάγαν
Δηλητηριαστήκανε
από τα δυο κορμιά σας
το λέει το ραδιόφωνο
κρίμα στην ανθρωπιά σας

Στο δέντρο αναπαυτήκανε
τα δυο καημένα ζώα
ενθάδε κείται έγραψαν
ο λέων με τον βόα
Γι’ αυτό ν’ ακούς τις συμβουλές
του γέρου προς του τράγου
που φάγαμε εψές αργά
στη στάνη του Πανάγου

Μη με αφήνεις μοναχή μου
μη με αφήνεις μόνη τη φτωχή
μη με αφήνεις μοναχή μου
μη με αφήνεις, σε παρακαλώ