Αναδρομή στο ελληνικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου (κείμενο σε συνέχειες)

Πρόλογος

Με ιδιαίτερη χαρά, φίλοι αναγνώστες της ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ, παραδίδω στην κρίση σας την καταγραφή της ιστορίας του ελληνικού ποδοσφαίρου. Έπειτα από την παρουσίαση της Β’ Εθνικής  (των ετών 1960-2000), ήρθε η στιγμή να ασχοληθώ με μια πληρέστερη καταγραφή όλων των εθνικών μας πρωταθλημάτων, κατά τις δεκαετίες του '80 και του '90.
Διάλεξα το παραπάνω χρονικό διάστημα, έχοντας ως βασικό μου κριτήριο ότι κατά τη διάρκειά του συντελέσθηκαν αρκετά ενδιαφέροντα γεγονότα που η ανάμνησή τους είναι ακόμη νωπή στο μυαλό των Ελλήνων φιλάθλων.  Δε θέλησα να επεκταθώ στα πιο πρόσφατα χρόνια, καθώς όσο πλησιάζουμε προς το παρόν,  ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος οι όποιες κρίσεις και τα συμπεράσματα που αποτυπώνονται να υπόκεινται σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη δυναμική, αφού πρόσωπα και καταστάσεις εξακολουθούν να παραμένουν στο προσκήνιο.
Η δεκαετία του ‘80 φαντάζει κάπως μακρινή, είναι αλήθεια, ωστόσο κανείς απ’ όσους ασχολήθηκαν στη νιότη τους με το ελληνικό ποδόσφαιρο εκείνο το διάστημα δε θα μπορούσε να δεχθεί πως έφθασε η ώρα να παραδοθεί στη λήθη.
Οι τότε πρωταγωνιστές των γηπέδων, όπως και οι οπαδοί  που τους αποθέωναν ή τους αποδοκίμαζαν είναι ακόμη ενεργοί και σχετικά νέοι, τόσο ώστε το ενδιαφέρον τους για αυτή την ιστορική αναδρομή που επιχειρώ εδώ να διατηρείται,  πιστεύω, αμείωτο.
Με την προσδοκία ότι η προσπάθειά μου θα βρει μιμητές στο μέλλον, σας εύχομαι να απολαύσετε αυτή την εξιστόρηση που παρακολουθεί βήμα-βήμα την εξέλιξη των  ποδοσφαιρικών μας διοργανώσεων και φιλοδοξεί να προσθέσει ένα ακόμη μικρό λιθαράκι στη σχετική βιβλιογραφία.

Με τιμή,
Νίκος Δ - Θ. Νικολαΐδης.

Η αγωνιστική σεζόν 1991-92 (ή αλλιώς η διοργάνωση του 13ου Επαγγελματικού Πρωταθλήματος στην Α' Εθνική) υπήρξε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς τον τίτλο του πρωταθλητή διεκδίκησαν οι τρεις ομάδες του τέως "Π.Ο.Κ.", (Παναθηναϊκός, Ολυμπιακός, Α.Ε.Κ.) ενώ για την αποφυγή του υποβιβασμού πάλεψαν μεταξύ τους -ούτε λίγο ούτε πολύ- 12 σύλλογοι. 

Με μια ματιά στην τελική βαθμολογία της περιόδου, ο οποιοσδήποτε αντιλαμβάνεται εύκολα για τι πράγμα μιλάμε: Τον 7^ο της τελικής κατάταξης Άρη Θεσσαλονίκης από τον 16^ο Πανιώνιο χωρίζουν μόλις δυο βαθμοί  (31 έναντι 29), με το ισχύον τότε (για τελευταία χρονιά) σύστημα (2-1-0).
Στα αξιοσημείωτα ήταν πως η Α.Ε.Κ. του Ντούσαν Μπάγεβιτς κατάφερε να πάρει τον τίτλο (επαναλαμβάνοντας το επίτευγμα του 1989) ύστερα από έναν... σχεδόν δαιμονιώδη β’ γύρο αγώνων (όπου σημείωσε 12 νίκες και 4 ισοπαλίες), χάνοντας μόνο από τον Π.Α.Ο. (στο ματς του Ο.Α.Κ.Α.) 

Στον αντίποδα, η ομάδα της Νέας Σμύρνης απώλεσε την κατηγορία για πρώτη φορά στα χρονικά.
Για να συμβεί όμως αυτό, χρειάσθηκε ακριβώς στην τελευταία αγωνιστική η Ξάνθη να νικήσει εκτός έδρας με 2-1 τον αδιάφορο Αθηναϊκό Βύρωνα (12^ος με 30 β.), την ίδια ώρα που οι Νεοσμυρνιώτες συντρίβονταν με 4-0 στο Στάδιο "Αλκαζάρ" από τη Λάρισα (που τερμάτισε στην 8^η θέση, με 31 β.) Με τις δυο προαναφερόμενες ομάδες ισοβάθμησαν ακόμη η Δόξα Δράμας και η Παναχαϊκή και η... ρουλέτα της μεταξύ τους συγκομιδής βαθμών έδειξε "κόκκινο" στον ιστορικό Πανιώνιο.

Η Α.Ε.Κ. όμως, ήταν πραγματικά ασυγκράτητη. Παρέμεινε αήττητη εντός έδρας, όπου παραχώρησε μόλις 4 ισοπαλίες. Μακριά από τη Νέα Φιλαδέλφεια σημείωσε 10 νίκες και 4 ισοπαλίες, συλλέγοντας συνολικά 54 πόντους. Είχε τη δεύτερη καλύτερη άμυνα με 25 γκολ, έναντι 21 του τρίτου Παναθηναϊκού (48 β.) και τη δεύτερη καλύτερη επίθεση με 72 τέρματα, έναντι 74 του δεύτερου Ολυμπιακού (51 β.), ο οποίος υστέρησε σε νίκες έξω από την έδρα του, καθώς πέτυχε  μόλις 6.

Ο τέταρτος Π.Α.Ο.Κ. (39 β.) με μόνο μια νίκη μακριά από την Τούμπα, δεν ήταν δυνατό να απειλήσει την κορυφή.
Πέμπτος με 35 βαθμούς αναδείχθηκε ο -ισχυρότατος εκείνη την εποχή- Απόλλων Αθηνών (πλέον Απόλλων Σμύρνης) και έκτος με 34β. ο πάντα υπολογίσιμος Ο.Φ.Η. του αείμνηστου Ευγένιου Γκέραντ. 
Από κει και πέρα έγινε...σκοτωμός! Από τους τρεις «νεοφώτιστους» τα κατάφεραν να σωθούν η Κόρινθος (10^η με 31 β.) και ο Πιερικός (με 30β.), αλλά ατύχησε ο ιστορικός Εθνικός Πειραιώς, που παρότι έκοψε βαθμό από την Α.Ε.Κ. στο Φάληρο, ήρθε τελευταίος (24 β.) και επέστρεψε άδοξα στη Β’ Εθνική.  "Άχρωμος" ήταν και ο Ηρακλής (9^ος με 31 β.), ενώ ο Πανσερραϊκός παρά την προσπάθεια που κατέβαλλε, δεν απέφυγε το μοιραίο (ήταν 17^ος με 26 β.)

Η πρωταθλήτρια Α.Ε.Κ. στηρίχθηκε κύρια στους Αντώνη Μήνου, Χρήστο Βασιλόπουλο, Βάϊο Καραγιάννη, Στέλιο Μανωλά, Ρέφικ Σαμπανάτζοβιτς, Παύλο Παπαϊωάννου, Αλέκο Αλεξανδρή,  Τόνυ Σαβέβσκι, Γιώργο Σαββίδη, Βασίλη Δημητριάδη και Ντανιέλ Μπατίστα, ενώ σημαντικά βοήθησαν οι  Τζίμης Πατίκας (το "καγκουρό"), Σταύρος Σταματής, Γιώργος Κούτουλας, Τάκης Καραγκιοζόπουλος και ο ομογενής Φρανκ Κλόπας.

Πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος αναδείχθηκε ο Βασίλης Δημητριάδης με 28 γκολ, ενώ δεύτερος ήταν ο Δημήτρης Σαραβάκος του Π.Α.Ο. με 24 τέρματα.

Στο Κύπελλο Ελλάδας ο Ολυμπιακός έφθασε στην επικράτηση έπειτα από διπλό (μόνο εκείνη τη χρονιά) Τελικό επί του Π.Α.Ο.Κ. Θεσσαλονίκης, από τον οποίο κατάφερε να μη χάσει -ύστερα από μακρά, αρνητική παράδοση- στη συμπρωτεύουσα!

Αναλυτικά είχαμε στα Προημιτελικά: Ποσειδών Μηχανιώνας-Ατρόμητος Αθηνών 0-0 και 1-2, Δόξα Δράμας-Π.Α.Ο.Κ. 2-0 και 0-4, Α.Ε.Κ.-Ο.Φ.Η. 0-0 και 2-1, Ο.Σ.Φ.Π.-Π.Α.Ο. 0-0 και 1-1. Στα Ημιτελικά: Α.Ε.Κ.-Π.Α.Ο.Κ. 2-0 και 0-3 και Ατρόμητος Αθηνών-Ο.Σ.Φ.Π. 1-4 και 1-4.
Οι δύο Τελικοί: Π.Α.Ο.Κ.-Ο.Σ.Φ.Π. 1-1 και 0-2.

Το καλοκαίρι του 1992, η πρωταθλήτρια Α.Ε.Κ. δεν αρκέστηκε στις… δάφνες του τίτλου της, αλλά κινήθηκε δραστήρια στο μετεγγραφικό «τοπίο». Έχασε μεν δυο βασικά της στελέχη, όπως ήταν ο κύπριος Γιώργος Σαββίδης (που υπέγραψε στην Ομόνοια) και ο Ντανιέλ Μπατίστα (ο οποίος μεταπήδησε στον Ολυμπιακό), όμως δεν παρέμεινε άπρακτη. Έπειτα από εισήγηση του Ντούσαν Μπάγεβιτς (που βρισκόταν για 5^ο συνεχή χρόνο στην τεχνική της ηγεσία) ήρθαν στην «Ένωση» σπουδαίοι παίκτες: Ο αμυντικός μέσος Γιώργος Αγορογιάννης από τη Λάρισα, ο πανύψηλος και ντελικάτος Σέρβος επιθετικός Ζόραν Σλίσκοβιτς, ο κεντρικός αμυντικός Μανώλης Παπαδόπουλος (που έμεινε ελεύθερος απ’ τον Ιωνικό), ο ταλαντούχος τερματοφύλακας της Α.Ε. Ποντίων Βέροιας Ατματζίδης και ο Τάσος Μητρόπουλος, που άφησε για πρώτη φορά τον αγαπημένο του Ολυμπιακό! Ακόμη υπέγραψε ο βορειοηπειρώτης  Πάτσιο, καθώς και οι νεαροί Λουκίνας, Τοσουνίδης. Τον ίδιο καιρό αποδεσμεύθηκε ο γκολκίπερ Φάνης Κοφινάς, ενώ έμεινε (τιμής ένεκεν) ο Σπύρος Οικονομόπουλος, ο «μίστερ πρωτάθλημα 1989».
Στον Ολυμπιακό, ο Όλεγκ Μπλαχίν ανανέωσε την παρουσία του για 3^η συνεχόμενη περίοδο. Η διοίκηση των Πειραιωτών μπήκε με ορμή στο παιχνίδι και απέκτησε -μέσω της δικαστικής οδού- τόσο τον Μπατίστα, όσο και τον αείμνηστο διεθνή σέντερ-μπακ Γιώργο Μητσιμπόνα (από τον Π.Α.Ο.Κ.) Με επεισοδιακό επίσης τρόπο πήρε και το Γιώργο Μίρτσο, ένα ιδιαίτερα προικισμένο πορτιέρο, με αρκετά όμως προβλήματα συμπεριφοράς. Για να τον εντάξουν στο δυναμικό τους, οι παράγοντες του Ο.Σ.Φ.Π. χρειάσθηκε να ζητήσουν τη συνδρομή του …Ιωνικού, που τον απέκτησε απ’ την Παναχαϊκή και στη συνέχεια τους τον έδωσε !!!) Ως αντάλλαγμα για την εξυπηρέτηση αυτή, στον Ιωνικό δόθηκε ο διεθνής γκολκίπερ Θεολόγης Παπαδόπουλος, που έως τότε αγωνιζόταν στον Πανιώνιο. Παράλληλα, στο μεγάλο λιμάνι βρέθηκε και ο ανερχόμενος κεντρικός αμυντικός του Παναιτωλικού Μιχάλης Κούσουλας, αλλά και ο ομογενής (εξ’ Αυστραλίας) Ρεφίνης. Συγκίνηση προκάλεσε στους οπαδούς του «θρύλου» τον ίδιο καιρό η αποχώρηση τόσο του Μητρόπουλου, όσο και του Νίκου Αναστόπουλου, που υπόγραψε στον Ιωνικό.
Ο Π.Α.Ο. είχε πλέον τον Ίβιτσα Όσιμ στον πάγκο του, στη θέση του Βασίλη Δανιήλ ο οποίος θα συνέχιζε στον Απόλλωνα της  Καλαμαριάς. Είχε όμως και προβλήματα με τον αργεντινό μέσο Χουάν Χοσέ Μπορέλι που ακόμη δεν είχε προσαρμοσθεί στην ομάδα, αλλά και τον Πάρι Γεωργακόπουλο, που σύντομα θα σταματούσε -δυστυχώς πολύ πρόωρα- τη μπάλα. Οι «πράσινοι» προχώρησαν σε προσθήκη νέου αίματος στη σύνθεσή τους με την απόκτηση τεσσάρων ελπιδοφόρων ποδοσφαιριστών από ομάδες της περιφέρειας. Από την Ξάνθη (όπου ως αντάλλαγμα παραχωρήθηκε ο Γιώργος Αθανασιάδης) ήρθε ο Μαρίνος Ουζουνίδης. Από την Κατερίνη (και τον Πιερικό) ο Αστέριος Γιώτσας, από τη Νάουσα ο Δημήτρης Μάρκος και απ’ την Πτολεμαΐδα ο υψηλόσωμος  κυνηγός Γιάννης Θωμαΐδης, που έπαιζε στον τοπικό Εορδαϊκό. Αντίθετα, αποχώρησαν ο Γιώργος Τσιφούτης με το Λύσανδρο Γεωργαμλή (υπέγραψαν αμφότεροι στον Ο.Φ.Η.), ο Βαγγέλης Βλάχος (που… κατηφόρισε στην Κόρινθο) και ο Καλπάκης, στη Δόξα Δράμας.
Τέλος, απώλειες είχε και ο Π.Α.Ο.Κ., χάνοντας κι αυτός δυο έμπειρους παίκτες. Το Ρόδιο Γιώργο Σκαρτάδο (που πήγε στον Ηρακλή Θεσσαλονίκης) και το Μητσιμπόνα. Ακόμη, αποδέσμευσε το βετεράνο τερματοφύλακα Γιάννη Γκιτσιούδη που παραχωρήθηκε στον ανερχόμενο Πανηλειακό, ομάδα τότε της Γ’ Εθνικής. Ο νέος (Μαυροβούνιος) τεχνικός  του συλλόγου Λιούπκο Πέτροβιτς στήριζε πολλές ελπίδες στους νεοαποκτηθέντες Μάκη Χάβο (ηγετικός χαφ από τον Πανσερραϊκό), Ηλιάδη (αμυντικό), στον πάντα ικανό σκόρερ Θανάση Δημόπουλο (οι δύο τελευταίοι από τον Ηρακλή) και στον Καπετανόπουλο (Άργους), αλλά και τον Παύλο Δερμιτζάκη, από την Καβάλα.
Σε ένα προοίμιο των αναμετρήσεων της περιόδου, στις 29 Αυγούστου του 1992 δόθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο ο Τελικός του «Σούπερ Καπ», όπου ο Ολυμπιακός υπερίσχυσε της Α.Ε.Κ. με σκορ 3-1. Ήταν η δεύτερη κατάκτησή του σε εκείνο το βραχύβιο θεσμό (1987: Ο.Σ.Φ.Π., 1988: Π.Α.Ο. και  1989: Α.Ε.Κ.)