26 Αυγούστου 1922: Έπεσε η Κυβέρνηση των Αθηνών!

(Γράφει ο Νίκος Δ. – Θ. Νικολαΐδης)


Στις 26 Αυγούστου του 1922 και υπό το συντριπτικό βάρος της στρατιωτικής κατάρρευσης του μετώπου στη Μικρά Ασία, η κυβέρνηση του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη (η οποία είχε ορκιστεί λιγότερο από τέσσερις μήνες πριν) φαίνεται έτοιμη να παραιτηθεί. Παράλληλα, οι Δημήτριος Γούναρης και Νικόλαος Στράτος (επικεφαλής των δύο μεγαλύτερων κομμάτων στον κυβερνητικό συνασπισμό), μαζί με άλλους συνεργάτες τους συσκέπτονται αποφασίζοντας να παράσχουν στήριξη στο νέο κυβερνητικό σχήμα που αναμένεται σύντομα να προκύψει. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, αδύναμος και ουσιαστικά ανίσχυρος –λόγω της χρόνιας πάθησής του- να αναλάβει κάποιον ενεργό ρόλο, αναθέτει δύο μέρες μετά (28.8.1922) την εξουσία στο Νικόλαο Τριανταφυλλάκο (ο οποίος διορίζεται πρωθυπουργός).


Η μοιραία κατάληξη…


Το στρατιωτικό αδιέξοδο στο μέτωπο έχει υποχρεώσει την κυβέρνηση να σχεδιάζει, από την άνοιξη του 1922 την εκκένωση της Μικράς Ασίας από τα ελληνικά στρατεύματα. Οι Έλληνες μαχητές βρίσκονται καθηλωμένοι και άπρακτοι επί πολλούς μήνες στην αμυντική γραμμή Αφιόν Καραχισάρ – Εσκί Σεχίρ, εκατοντάδες χιλιόμετρα από τα φίλια παράλια, μετά τη σύμπτυξη των μονάδων που αποφασίστηκε στα τέλη του προηγουμένου Αυγούστου. Από τη στιγμή που η μεγάλη εκστρατεία με τελικό στόχο την κατάληψη της Άγκυρας (Ιούνιος – Αύγουστος 1921) δεν είχε φτάσει, παρά τις εκατόμβες των απωλειών, στην ολοκλήρωσή της, τα πράγματα οδηγούνταν σε στασιμότητα. Ο ελληνικός στρατός δεν ήταν πλέον σε θέση να αναλάβει άλλες επιθετικές πρωτοβουλίες, οι άνδρες του είχαν φτάσει στα έσχατα όρια των δυνάμεών τους. Απογοήτευση και απαισιοδοξία επικρατούσε στις μονάδες, όσο κυλούσαν οι μήνες και στον ορίζοντα δεν φαινόταν κάποια λύση. Οι διπλωματικές προσπάθειες των κυβερνώντων να εξασφαλίσουν μία επέμβαση των δυνάμεων, είχε ναυαγήσει.


Μικρασιατική Άμυνα και προέλαση στην Κωνσταντινούπολη!


Στη Σμύρνη, αρκετοί επιφανείς Έλληνες με τη στήριξη και του Μητροπολίτη Χρυσόστομου εξέταζαν τη δυνατότητα να αμυνθούν με τις δικές τους δυνάμεις, ύστερα από τα δυσοίωνα μηνύματα που έφταναν από παντού. Οργανώθηκαν, εξοπλίστηκαν και κινήθηκαν για περαιτέρω πρωτοβουλίες, ελπίζοντας σε βοήθεια από την ελληνική κυβέρνηση. Ωστόσο ο ύπατος αρμοστής Αριστείδης Στεργιάδης αρνήθηκε να στηρίξει το σχέδιο αμύνης («Μικρασιατική Άμυνα») ως ανέφικτο. Στον αντίποδα, η ελληνική κυβέρνηση έδωσε εντολή στον αρχιστράτηγο Γεώργιο Χατζανέστη (που είχε αντικαταστήσει τον Αναστάσιο Παπούλα μετά την απόρριψη του σχεδίου αμύνης στη Σμύρνη) να προετοιμαστεί για μία νέα επιχείρηση. Ο Χατζανέστης, ένας πολύ ιδιόρρυθμος και αμφιλεγόμενος ανώτατος αξιωματικός, υπακούοντας στην εντολή που είχε λάβει, προχώρησε στη μετακίνηση ισχυρών τμημάτων του Γ’ Σ.Σ. προς την… Κωνσταντινούπολη. Η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη διατηρούσε την ψευδαίσθηση ότι –απειλώντας με κατάληψη της σουλτανικής πρωτεύουσας- θα μπορούσε, έτσι, να εκβιάσει τους Τούρκους και να τους υποχρεώσει σε συνθηκολόγηση. Όμως, άμεση και ανυποχώρητη υπήρξε η αντίδραση των μεγάλων δυνάμεων, που ασφαλώς διατηρούσαν πολλαπλά συμφέροντα στην Κωνσταντινούπολη. Ανακοίνωσαν ξερά ότι εάν ο ελληνικός στρατός επιχειρούσε την είσοδο στην ΚΠολη, θα τον κτυπούσαν με όλες τους τις δυνάμεις.


Στο έλεος του Κεμάλ!


Η Ελλάδα ήταν λοιπόν εντελώς μόνη της, ύστερα και από τη μη αποδοχή εκ μέρους της των δύο προηγούμενων  συμμαχικών προτάσεων, για τον τερματισμό της εκκρεμότητας. Τώρα ο Τούρκος αρχιστράτηγος Κεμάλ είχε «το πάνω χέρι» στη σύγκρουση και μπορούσε να επιλέξει εκείνος τον τόπο και το χρόνο για την αναμενόμενη αντεπίθεσή του. Οι Γάλλοι και οι Ιταλοί δεν έκρυβαν πλέον το φιλοτουρκισμό τους, ενώ η νέα σοβιετική κυβέρνηση είχε ταχθεί στο πλευρό των εθνικιστών του Κεμάλ, έχοντας πειστεί πως η Τουρκία δεχόταν πολυμέτωπη επίθεση όλων των καπιταλιστικών χωρών. Εξαίρεση αποτελούσε η Αγγλία, που υπό τον Λόυδ Τζωρτζ έδειχνε να στέκεται ακόμη στο πλευρό της Ελλάδας, κι αυτό όμως το εκδήλωνε μόνο… στα λόγια!


Ελπίδες για διεθνή παρέμβαση…


Από τη Σμύρνη φτάνουν ήδη στον Πειραιά ακτοπλοϊκώς οι πρώτοι (περίπου 2.000) πρόσφυγες, ενώ στην πρωτεύουσα της Ιωνίας ο ύπατος αρμοστής Στεργιάδης δηλώνει αδυναμία να εξασφαλίσει την τάξη. Αντ’ αυτού, απευθύνεται στους προξένους των μεγάλων δυνάμεων που βρίσκονται στην πόλη και παρακαλεί για την παρέμβασή τους, με σκοπό την προστασία του άμαχου χριστιανικού πληθυσμού. Οι ξένοι διπλωμάτες στρέφονται στις κυβερνήσεις τους, με αποτέλεσμα να υπάρξει η (φρούδα, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια…) ελπίδα πως τα πολεμικά πλοία των συμμάχων που ήταν αγκυροβολημένα  στα ανοικτά του κόλπου της Σμύρνης, θα αποβίβαζαν ένοπλα αγήματα για την περιφρούρηση της ειρήνης.


Οι Τούρκοι προ της Σμύρνης!


Ο Κεμάλ, του οποίου τα στρατεύματα συνεχίζουν να καταδιώκουν τα υποχωρούντα τμήματα της ελληνικής στρατιάς, εκδίδει αυστηρή διαταγή περί προστασίας των αμάχων επί ποινή θανάτου για τους παραβάτες. Οι Τούρκοι από την πλευρά τους κάνουν λόγο για ωμότητες, διαπραχθείσες από τις ελληνικές δυνάμεις κατά την αποχώρησή τους. Σε μία απέλπιδα προσπάθεια να διασωθεί ότι είναι δυνατό, οι ελληνικές αρχές στέλνουν στην Κωνσταντινούπολη μέσω της γραμματείας των υπάτων αρμοστών της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, μία  πρόταση ανακωχής, προκειμένου η τελευταία να διαβιβαστεί στη μεγάλη τουρκική εθνοσυνέλευση της Άγκυρας. Το παν, πλέον, στην Ιωνία, χάνεται. Ο ελληνισμός που επί 2,5 χιλιετίες άνθιζε σχεδόν σε ολόκληρη τη Μικρά Ασία, υποχρεώνεται να εγκαταλείψει άρον άρον τις πατρογονικές του εστίες.

Διαχειριστής έγραψε:"Διαπραχθείσες" ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΣΩΣΤΌ

Μάλιστα κύριε... Μπαμπινιώτη, διορθώθηκε. Ευχαριστούμε!