Θα μας πλησιάσει κρατώντας απόσταση ασφαλείας 6 εκατομμυρίων χιλιομέτρων

Πελώριος αστεροειδής θα πλησιάσει τον πλανήτη
REUTERS, AP

kathimerini.gr
Μία, ακόμη, υπενθύμιση του πόσο ευάλωτη είναι η ανθρωπότητα στις φυσικές απειλές θα έρθει, από το Διάστημα αυτή την φορά, την Τετάρτη 29 Απριλίου στις 12.56 (ώρα Ελλάδος). Ο απρόσκλητος επισκέπτης, ο πελώριος αστεροειδής 1998 OR2, ευτυχώς για εμάς, θα μας πλησιάσει κρατώντας απόσταση ασφαλείας 6 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, δηλαδή περίπου 16πλάσια απόσταση από αυτή μεταξύ Γης και Σελήνης. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αστεροειδή που θα προσεγγίσει τη Γη φέτος και, φυσικά, οι αστρονόμοι δεν τον αφήνουν από τα μάτια τους καθώς ταξιδεύει στο Διάστημα με ταχύτητα 31.320 χλμ./ώρα.

Ο αστεροειδής 1998 OR2, που θεωρείται «δυνητικά επικίνδυνος», εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις 24 Ιουλίου 1998 από το αστεροσκοπείο Καλεακάλα της Χαβάης. Υπολογίζεται ότι έχει διάμετρο περίπου δύο έως τεσσάρων χιλιομέτρων και ανήκει στην κατηγορία αστεροειδών Αμόρ.

Πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, η πρόσκρουση ενός τέτοιου αστεροειδούς έφερε το τέλος των δεινοσαύρων, που κυριαρχούσαν στον πλανήτη για περισσότερο από 180 εκατομμύρια χρόνια. Αυτή τη θεωρία πρότειναν το 1980 ο Αμερικανός νομπελίστας φυσικός Λουίς Βάλτερ Αλβάρεζ και ο γεωλόγος γιος του, Βάλτερ, αναλύοντας διαστρωματώσεις πηλού, πλούσιου σε ιρίδιο, στον κρατήρα Τσιξουλούμπ της χερσονήσου Γιουκατάν του Μεξικού, θεωρώντας ότι είναι μαρτυρίες της πρόσκρουσης αστεροειδούς που προκάλεσε απόλυτη καταστροφή και τον αφανισμό όλων των δεινοσαύρων οι οποίοι δεν πετούσαν καθώς και πολλών άλλων ζώων. Παρότι αρχικά η θεωρία των Αλβάρεζ αμφισβητήθηκε, σήμερα είναι η επικρατέστερη ερμηνεία του μεγάλου αφανισμού της Μεσοζωικής περιόδου. Ο αστεροειδής υπολογίζεται ότι είχε διάμετρο 10 έως 15 χιλιομέτρων, ενώ ο κρατήρας που δημιούργησε με την πρόσκρουσή του είχε διάμετρο 150 χλμ.

Βέβαια, η Γη βρέθηκε επανειλημμένως στο στόχαστρο αστεροειδών και μετεωριτών στα προϊστορικά χρόνια. Ομως και στη σύγχρονη εποχή υπήρξαν τέτοιες επισκέψεις, ενώ κάποια ουράνια σώματα θεωρήθηκαν οιωνοί της Αποκαλύψεως. Ο κομήτης του Χάλεϊ προκάλεσε στις 19 Μαΐου του 1910 παγκόσμιο πανικό, καθώς οι αστρονόμοι πίστευαν ότι ο πλανήτης θα περνούσε μέσα από τη δηλητηριώδη ουρά του. Τσαρλατάνοι πουλούσαν «αντι-κομητικά» χάπια στους ευκολόπιστους και πανικόβλητους που δήθεν προστάτευαν από τα δηλητηριώδη αέριά του, στις εκκλησίες γίνονταν ολονυκτίες και εκατομμύρια άνθρωποι σώρευαν τρόφιμα. Πηχυαίοι τίτλοι στις πιο έγκριτες εφημερίδες προειδοποιούσαν για την επερχόμενη, ολοκληρωτική καταστροφή, κατά την οποία ο Ειρηνικός Ωκεανός θα άδειαζε στον Ατλαντικό.

Ενα από τα μεγαλύτερα ουράνια σώματα που έπληξαν, σχετικά πρόσφατα, την επιφάνεια του πλανήτη μας προκάλεσε την περίφημη «έκρηξη της Τουνγκούσκα» στη Σιβηρία. Παρότι κανείς δεν γνωρίζει τι συνέβη ακριβώς στις 30 Ιουνίου του 1908 στην κεντρική Σιβηρία, είναι βέβαιο ότι κάτι, πιθανώς μετεωρίτης, προκάλεσε την ολοκληρωτική καταστροφή 2.150 τετραγωνικών χιλιομέτρων δασικής έκτασης, ισοπεδώνοντας 80 εκατομμύρια δένδρα.

Οι μαρτυρίες

Σύμφωνα με μαρτυρίες, τρία άτομα σκοτώθηκαν, ενώ οι αυτόχθονες πληθυσμοί ανέφεραν ότι το ωστικό κύμα εκτίναξε τα ζώα στον αέρα. Ταυτόχρονα, υπήρξε μια πολύ έντονη λάμψη στον ουρανό που, σύμφωνα με μαρτυρίες, ήταν ορατή μέχρι το Λονδίνο. Η επικρατούσα θεωρία θέλει ένα μικρό μετεωρίτη να προκάλεσε την καταστροφική έκρηξη. Ωστόσο, τα στοιχεία δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν την πρόσκρουση ουράνιου σώματος διότι δεν βρέθηκε κρατήρας. Μόνο το 2013, Ρώσοι ερευνητές εντόπισαν κάποια θραύσματα που πιθανολογούν ότι προέρχονται από τον μετεωρίτη.

Μια εξαιρετικά καλά καταγεγραμμένη συντριβή «υπερβολίδας», ενός μικρού μετεωρίτη, συνέβη στο Τσελιαμπίνσκ της νοτιοδυτικής Ρωσίας, στις 15 Φεβρουαρίου του 2013. Η έλευση του ουράνιου αντικειμένου βιντεοσκοπήθηκε από δεκάδες κατοίκους της περιοχής. Το περίεργο είναι ότι εκείνη την ημέρα οι αστρονόμοι περίμεναν τη διέλευση, κοντά από τη Γη, ενός μεγάλου μετεωροειδούς, του 2012 DA14. Περίπου 16 ώρες πριν συμβεί αυτό, έλαβε χώρα, εντελώς τυχαία κατά τους ειδικούς, η πρόσκρουση της υπερβολίδας του Τσελιαμπίνσκ, που οδήγησε στο νοσοκομείο περισσότερα από 1.000 άτομα, τραυματισμένα από τα σπασμένα, λόγω του ωστικού κύματος, τζάμια. Αυτή τη φορά, οι επιστήμονες στάθηκαν πιο τυχεροί και εντόπισαν θραύσματα του ουράνιου αντικειμένου, διαπιστώνοντας ότι επρόκειτο για χονδρίτη, τη σημαντικότερη κατηγορία των λιθωδών, μη μεταλλικών μετεωριτών, με αρχική διάμετρο 20 μέτρα.

Η άμυνα της Γης

H ανθρωπότητα δεν παραμένει απροστάτευτη στο έλεος των ουράνιων σωμάτων. Αντιθέτως, μοιάζει θωρακισμένη ακόμη και έναντι συμπαντικών απειλών, όπως είναι οι κομήτες και οι αστεροειδείς. Πολλές διαστημικές υπηρεσίες έχουν εκπονήσει σχέδια για την αντιμετώπιση της απειλής. H ΝASA, π.χ., έχει συστήσει υπηρεσία διαχείρισης πλανητικών κινδύνων. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων της περιλαμβάνεται ο εντοπισμός και η παρακολούθηση οποιουδήποτε ουράνιου αντικειμένου βρίσκεται κοντά στη Γη έτσι ώστε να παρέχει στην κυβέρνηση και στους αρμόδιους φορείς, αλλά και στα ΜΜΕ και στην κοινή γνώμη, αξιόπιστη και έγκαιρη ενημέρωση και προειδοποίηση. Ταυτόχρονα μελετά τρόπους και τεχνολογίες που να καθιστούν δυνατή την αποτροπή της πρόσκρουσης ουρανίων αντικειμένων που κατευθύνονται προς τη Γη. Μαζί με άλλους κυβερνητικούς φορείς εκπονεί και ανανεώνει το εθνικό σχέδιο προετοιμασίας και δράσης έναντι γεωπλήσιων αντικειμένων. Ανάλογα προγράμματα έχουν τεθεί σε εφαρμογή και από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA). Στη Ρωσία, η διαστημική υπηρεσία RosCosmos δημιούργησε το ρωσικό κέντρο μικρών ουράνιων σωμάτων, το οποίο έχει επιληφθεί του εντοπισμού και παρακολούθησης γεωπλήσιων αντικειμένων. Ρώσοι κυβερνητικοί επιστήμονες, μάλιστα, πρότειναν την εξάλειψη των αστεροειδών που κατευθύνονται προς τη Γη με τη χρήση πυρηνικών πυραύλων, που θα τους κονιορτοποιήσουν, ενώ η RosCosmos είχε δηλώσει και την πρόθεσή της να τοποθετήσει τηλεσκόπια στη Σελήνη για τον έγκαιρο εντοπισμό αστεροειδών και κομητών
που εγκυμονούν κινδύνους για τη Γη και την αντιμετώπισή τους.