Εντοπισμός και επίλυση προβλημάτων δορυφορικής λήψης
Γράφει: Σωτήρης Χατζηστρατής

Η δορυφορική τηλεόραση είναι πιο δημοφιλής από ποτέ στην Ελλάδα, ακόμα και στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Οι δύο συνδρομητικές πλατφόρμες συγκεντρώνουν ήδη έναν αριθμό συνδρομητών που πλησιάζει τους 900.000, ενώ επιπλέον υπάρχουν αρκετά εγκατεστημένα συστήματα λήψης για ξένες πλατφόρμες…
Η δορυφορική τηλεόραση είναι πιο δημοφιλής από ποτέ στην Ελλάδα, ακόμα και στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Οι δύο συνδρομητικές πλατφόρμες συγκεντρώνουν ήδη έναν αριθμό συνδρομητών που πλησιάζει τους 900.000, ενώ επιπλέον υπάρχουν αρκετά εγκατεστημένα συστήματα λήψης για ξένες πλατφόρμες ή για τη λήψη των ελεύθερων δορυφορικών καναλιών. Αν και τα δορυφορικά συστήματα λήψης είναι συνήθως αρκετά αξιόπιστα και μπορούν να προσφέρουν πολλές ώρες απροβλημάτιστης τηλεθέασης, δεν είναι ανεπηρέαστα από διάφορους παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν τη λήψη, ή ακόμα και να την εξαφανίσουν.
Ορισμένα από τα προβλήματα λήψης ξεκινούν από την ίδια την εγκατάσταση του δορυφορικού κατόπτρου, είτε αυτό είναι σταθερό, είτε κινητό.
Ο εγκαταστάτης θα πρέπει κατά αρχήν να προσέξει την σωστή τοποθέτηση της βάσης του κατόπτρου, ώστε ο ιστός να είναι απολύτως κάθετος. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε συστήματα με κινητά κάτοπτρα, αλλά δεν πρέπει να αμελείται και στα σταθερά.
Λάθη όπως η κακή ρύθμιση της ανύψωσης, του προσανατολισμού (αζιμούθιο), της απόκλισης (για κινητά κάτοπτρα), της στροφής του LNB (για σταθερά κάτοπτρα) θα έχουν ως αποτέλεσμα την μειωμένη λήψη του σήματος. Οι επιπτώσεις μίας κακής εγκατάστασης μπορεί να μην είναι άμεσα αντιληπτές, αλλά είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν ως διακοπές και σπασίματα στο τηλεοπτικό σήμα κατά τη διάρκεια μίας ασθενούς βροχής ή ακόμα και με έναν άνεμο χαμηλής έντασης. Ένα άλλο πιθανό σύμπτωμα είναι η ελλιπής λήψη των συχνοτήτων ενός δορυφόρου, δηλαδή η απώλεια συχνοτήτων – και των καναλιών που μεταφέρονται από αυτές – που έχουν ασθενέστερο σήμα.
Το σημείο εγκατάστασης του κατόπτρου θα πρέπει να «βλέπει» καθαρά τον δορυφόρο. Έτσι δεν θα πρέπει να υπάρχουν μπροστά εμπόδια, όπως δέντρα, τοίχοι, κτήρια σε κοντινή απόσταση ή και πιο μακρινά εμπόδια, όπως λόφοι και βουνά, που θα παρεμβάλλονται στην οπτική επαφή με τον δορυφόρο. Έτσι πριν από την εγκατάσταση θα πρέπει να έχει αξιολογηθεί προσεκτικά η θέση που θα τοποθετηθεί το κάτοπτρο, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν μελλοντικά, όπως για παράδειγμα με την ανάπτυξη ενός κοντινού δέντρου που αρχικά δεν παρεμποδίζει το σήμα.
Κινητά κάτοπτρα
Ειδικά για τα κινητά κάτοπτρα, αν δεν έχουν εγκατασταθεί σωστά, θα εμφανιστούν απώλειες σήματος, μέχρι και απώλεια λήψης συγκεκριμένων δορυφόρων κατά τη κίνηση του μοτέρ είτε στα άκρα του τόξου, είτε στο κέντρο του. Σε σχέση με τα σταθερά κάτοπτρα, τα κινητά είναι επίσης περισσότερο ευάλωτα στον ισχυρό άνεμο, που εκτός από την μετατόπιση της βάσης (πράγμα που μπορεί να συμβεί και στα σταθερά) μπορεί να δημιουργήσει και «μπόσικα» στο σύστημα, ιδίως στα μοτέρ τύπου HH (DiSEqC 1.2 / USALS), με αποτέλεσμα να μην μπορούν σχεδόν ποτέ να στοχεύσουν σωστά ένα δορυφόρο χωρίς χειροκίνητη διόρθωση από τον μενού ελέγχου κίνησης του δέκτη ή του positioner.

LNB
Σημαντικό ρόλο για την καλή λήψη παίζει η επιλογή του σωστού LNB για το δορυφορικό σύστημα λήψης. Το LNB θα πρέπει εκτός από τα τυπικά του χαρακτηριστικά, όπως ο χαμηλός θόρυβος, το κέρδος (που πρέπει να αντισταθμίζει τις απώλειες του καλωδίου που θα χρησιμοποιήσουμε στην εγκατάσταση), θα πρέπει επίσης να ταιριάζει και με την γεωμετρία του κατόπτρου, πράγμα που δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει χωρίς δοκιμές, αφού συχνά δεν είναι διαθέσιμα στον καταναλωτή χαρακτηριστικά όπως ο λόγος f/D του κατόπτρου (εστιακή απόσταση προς διάμετρο), ώστε να επιλεγεί ένα LNB αντίστοιχης σχεδίασης.
Είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο των προβλημάτων που παρουσιάζονται στη λήψη να οφείλεται σε βλάβη των LNB, τα οποία είναι εκτεθειμένα πολύ συχνά σε ακραίες καιρικές συνθήκες – όπως πολύ χαμηλές ή πολύ υψηλές θερμοκρασίες και συνεχή έκθεση στις ακτινοβολίες του ήλιου – που επηρεάζουν δυσμενώς το ηλεκτρονικό τους κύκλωμα.
Τυπικά προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν λόγω βλάβης σε ένα συνηθισμένο Universal LNB είναι η απουσία λήψης καναλιών σε μία από τις δύο πολώσεις (οριζόντια ή κάθετη) ή σε μία μπάντα λήψης (χαμηλή ή υψηλή). Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα προβλήματα αυτά είναι ένδειξη βλάβης του LNB και έτσι αυτό θα πρέπει να αντικατασταθεί. Θα πρέπει να επισημανθεί όμως ότι τα προβλήματα αυτό μπορεί να ξεκινά και από τον δέκτη ή να οφείλονται σε απώλειες λόγω του μήκους του καλωδίου, πράγματα που επίσης πρέπει να ελεγχθούν πριν γίνει η αντικατάσταση του LNB.

Καλώδιο
Η μεταφορά του σήματος από το κάτοπτρο και το LNB στον δέκτη βασίζεται στη συντριπτική πλειοψηφία των σημερινών εγκαταστάσεων στο ομοαξονικό καλώδιο. Εάν χρησιμοποιηθεί λανθασμένος τύπος καλωδίου ή χαμηλής ποιότητας καλώδιο, τότε το σήμα που θα φτάσει στον δέκτη μπορεί να έχει μεγάλες απώλειες, με αποτέλεσμα την κακή λήψη ή και την απουσία λήψης.
Το μήκος του καλωδίου πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο μικρό, να επιλεγεί δηλαδή η πιο κοντινή διαδρομή από το κάτοπτρο έως τον δέκτη μέσα στο σπίτι, ώστε να περιοριστούν οι απώλειες. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι καλό να μην ξεπερνά τα 30 μέτρα, διαφορετικά μπορεί να χρειαστεί ενισχυτής γραμμής στην εγκατάσταση για να αντισταθμιστούν οι απώλειες λόγω του μεγάλου μήκους του καλωδίου.
Το καλώδιο που θα επιλεχθεί θα πρέπει επίσης να αντέχει στις καιρικές συνθήκες και στην ηλιακή ακτινοβολία, που επηρεάζουν αρνητικά την διάρκεια της ζωής του. Το καλώδιο δεν θα πρέπει να έχει επίσης τσακίσματα, ούτε και απότομες γωνίες κατά το μήκος του από το LNB έως τον δέκτη, ενώ πρέπει να στηριχθεί προσεκτικά ώστε να μην ‘πληγωθεί’ από καρφάκια στερέωσης στον τοίχο ή από το σφίξιμο των δεματικών.
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί επίσης στην στεγανοποίηση των συνδέσεων, συνδέσμων και ακροδεκτών, ώστε να αποφευχθεί η είσοδος νερού και υγρασίας στο εσωτερικό των καλωδιώσεων, που θα προκαλέσουν σίγουρα προβλήματα λήψης αλλά και γρήγορη φθορά των καλωδίων.

Δέκτης
Τα προβλήματα λήψης μπορεί να οφείλονται και στον ίδιο τον δορυφορικό δέκτη, αν για παράδειγμα έχει βλάβη, αλλά επίσης και όταν οι ρυθμίσεις λήψης συγκεκριμένων συχνοτήτων δεν είναι σωστές. Ακόμα και η αλλαγή των παραμέτρων εκπομπής μίας δορυφορικής συχνότητας, μπορεί να εκληφθεί αρχικά ως πρόβλημα λήψης.

Άλλα προβλήματα
Η δυνατή βροχή αποτελεί ένα σοβαρό παράγοντα εξασθένησης του σήματος λήψης, ιδιαίτερα αν η λήψη είναι ήδη οριακή με χαμηλό σήμα. Σε μία συγκεκριμένη εγκατάσταση (συγκεκριμένο μέγεθος κατόπτρου) δεν υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος, το οποίο θα λυθεί από μόνο του μετά από το σταμάτημα της βροχής. Σε βορειότερες περιοχές, σοβαρό πρόβλημα αποτελεί και η χιονόπτωση, με τη απόθεση του χιονιού πάνω στο δορυφορικό κάτοπτρο. Σοβαρά προβλήματα λήψης δημιουργεί επίσης και ο ισχυρός άνεμος, ιδιαίτερα αν το κάτοπτρο δεν έχει εγκατασταθεί με ασφαλή τρόπο, ή δεν έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν σε μία συγκεκριμένη περιοχή.
Εξασθένηση του σήματος, μέχρι του σημείου εξαφάνισης του, μπορεί να παρατηρηθεί από την απευθείας παρεμβολή της ηλιακής ακτινοβολίας (μέσω της αντανάκλασης της στο κάτοπτρο) στο LNB, σε δύο χρονικές ζώνες κάθε έτος (αρχές Μαρτίου και αρχές Οκτωβρίου για την Ελλάδα), όταν η τροχιά του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας συμπίπτει με την γεωστατική τροχιά και ο ήλιος (φαινομενικά) περνάει πίσω από τον δορυφόρο.
Σπανιότερα, το πρόβλημα της λήψης μπορεί να οφείλεται σε βλάβη του ίδιου του δορυφόρου ή σε κακή λήψη του σήματος που λαμβάνει από το κέντρο ελέγχου (αν για παράδειγμα στο σημείο αυτό επικρατούν πολύ άσχημές καιρικές συνθήκες).