ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ Χ. ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ 29/01/2023

Η διεθνής κοινότητα έχει αποδείξει ότι η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο φέρνει αποτελέσματα, εφόσον υπάρχουν η κοινή αντίληψη και η πολιτική βούληση






Βρισκόμαστε στο πρώτο εικοσαήμερο ενός νέου χρόνου. Το 2023 ξεκίνησε με μια βαριά κληρονομιά, ίσως πολύ χειρότερη, αφού ο προηγούμενος χρόνος επιβεβαίωσε τον «κακό μας καιρό». Για οκτώ χρόνια¹ συνεχόμενα η άνοδος της θερμοκρασίας, από τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής, ξεπερνά τον 1 βαθμό Κελσίου.


Η προηγούμενη χρονιά έδειξε ανάγλυφες και αποκαλυπτικές εικόνες από το μέλλον που απειλεί την Ευρώπη και τον κόσμο. Στην Ευρώπη με τα έντονα κύματα καύσωνα το καλοκαίρι ήταν το πιο ζεστό από το 1991²! Το δεύτερο μισό του 2022 και οι πρώτες μέρες του 2023 είναι αποκαλυπτικές. Παρατεταμένοι καύσωνες σε Δυτική Ευρώπη και Βόρεια Αμερική με σφοδρές δασικές πυρκαγιές,³ θερμοκρασίες ρεκόρ σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις,⁴ ακόμα και στην καρδιά του ευρωπαϊκού χειμώνα, μείωση της στάθμης των ποταμών, αποκαλύπτοντας ναυάγια, τοπικά ορόσημα και μνημεία του παρελθόντος,⁵ διαταραχή του διασυνοριακού εμπορίου μέσω των ποταμών της Ευρώπης, ακόμα και έλλειψη πόσιμου νερού στο Λονδίνο και περιοχές της Αγγλίας. Το 2023 άρχισε εξίσου δυναμικά με θερμότερους ωκεανούς,⁶επανάληψη των θερμοκρασιακών ρεκόρ στις ευρωπαϊκές πόλεις⁷ και ουσιαστική εξαφάνιση των χιονοπτώσεων. Ελπίζουμε όμως ότι μέχρι το τέλος του υδρολογικού κύκλου θα αναπληρωθούν τα αποθέματα και δεν θα αντιμετωπίσουμε σοβαρά προβλήματα.


Σημαίνουν όλα αυτά τη μόνιμη άνοδο της θερμοκρασίας και τη σταθεροποίηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και την ενίσχυση της κλιματικής αλλαγής; Ελπίζω η εποχή των τεράτων που προέβλεπε ο Γκράμσι να μην υλοποιηθεί. Στο χέρι μας είναι, μακριά από παλινωδίες, αναβολές και τη νοοτροπία του ωχαδερφισμού. Ο δρόμος είναι δύσκολος, γεμάτος από εμπόδια. Ο αγώνας για ένα βιώσιμο μέλλον, για τη διάσωση της ανθρωπότητας από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής πρέπει να επιταχυνθεί δραστικά. Τα κομβικά σημεία, παράλληλα με την πολιτική βούληση, στην επιτυχία της προσπάθειας για τη διάσωση της ανθρωπότητας από την κλιματική αλλαγή είναι τρία: Η διεθνής συνεργασία, η διεθνής κινητοποίηση και η αλλαγή των εφαρμοζόμενων πολιτικών που πρέπει να περνούν μέσα από την αλλαγή αναπτυξιακών μοντέλων και καταναλωτικών συνηθειών.


Η κατάσταση, παρά το Σύμφωνο του Παρισιού, δεν έχει αλλάξει καθόλου. Οι προσπάθειες για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη μείωση των συνεπειών που αυτή προκαλεί δεν έχουν επιταχυνθεί. Είναι κοινή διαπίστωση, ιδιαίτερα μετά τη Διεθνή Συνδιάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή που έγινε στο Σαρμ ελ-Σέιχ της Αιγύπτου τον περασμένο Νοέμβριο, ότι οι διεθνείς συνδιασκέψεις τείνουν να καταλήξουν σε «κοσμικά γεγονότα». Μόνο διαπιστώσεις, μια συμφωνία χωρίς αντίκρισμα, χωρίς δεσμεύσεις. Ακόμα και η πρόσφατη σύνοδος στο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός αναλώθηκε κυρίως για τη συμμετοχή στον πόλεμο της Ουκρανίας, ενώ η γνωστή Σουηδή κλιματική ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ δηλώνει ότι οι περιβαλλοντικές εξαγγελίες της συνόδου αποτελούν προσπάθεια εξωραϊσμού. Στην Ελλάδα, το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος με προτάσεις και διαρροές απεμπολεί τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας παραμένει χωρίς πλήρες και σαφές νομοθετικό πλαίσιο και χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες για την κλιματική αλλαγή. Η Ελλάδα όμως χρειάζεται ένα νέο, ουσιαστικό και όχι επικοινωνιακό Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που θα την οδηγήσει στην κλιματική ουδετερότητα⁸. Επιπρόσθετα χρειάζεται εφαρμογή πολιτικών που θα προστατεύουν το περιβάλλον, προώθηση εξοικονόμησης ενέργειας και πρώτων υλών και σταθερή πορεία απανθρακοποίησης της οικονομίας.


Η διεθνής κοινότητα έχει αποδείξει ότι η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο φέρνει αποτελέσματα, εφόσον υπάρχουν η κοινή αντίληψη, η πολιτική βούληση και τηρούνται οι διεθνείς συμβάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γνωστό «πρωτόκολλο του Μόντρεαλ» για την προστασία της στιβάδας του όζοντος. Ήδη οι επιστήμονες διαπιστώνουν μείωση της τρύπας του όζοντος, έστω μικρή, και ευελπιστούν ότι η πλήρης επούλωσή της θα συντελεστεί σε λίγες δεκαετίες⁹, διευκολύνοντας ακόμη περισσότερο τη μάχη για την προσαρμογή και τη μείωση των συνεπειών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.


Εν μέσω πολλαπλών κρίσεων, τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά κινήματα των πολιτών πρέπει να κινητοποιήσουν τις άβουλες και απρόθυμες κυβερνήσεις στην κατεύθυνση της επιτάχυνσης των προσπαθειών, τη μετατροπή των μεγάλων λόγων σε πράξεις, προς μια ολοκληρωμένη πορεία για ένα βιώσιμο μέλλον. Είναι χρέος μας απέναντι στο μέλλον μας, στο μέλλον των παιδιών μας και των μελλοντικών γενιών, είναι χρέος μας απέναντι στην ανθρωπότητα.